It’s been a long time coming

21 ta’ Gunju 2009/ILLUM

Julia Farrugia tintervista lill-membru parlamentari Nazzjonalista Franco Debono

L-uniku intervista li bla tlaqliq nista’ ngħid li ż-żewġ partijiet ‘waħħluh’ lil xulxin. Mhux fis-sens vulgari tal-kelma, lanqas bil-kontenut tat-tweġibiet iżda għall-mod kif żvolġiet l-intervista.

Skont Franco Debono l-ikla favorita tiegħu hi l-ħut u ma jbiddilha ma’ xejn. Imma naħseb wara din tal-llum jerġa’ jaħsibha jekk qattx jerġa’ jissuġġerixxi li l-intervista ssir waqt li qed jipprova jmaxtar l-benna tal-prodotti tal-baħar imsajra minn koki primi Sqallin.

B’idejh ma’ ħalqu jagħmilli sinjal li qed jipprova jibla’ u li dalwaqt se jwieġeb.

(…)

“Trid tqis li appena sena u tliet xhur ilu l-poplu ta mandat lil Lawrence Gonzi. Naħseb waħda mill-aktar deċiżjonijiet fl-interess nazzjonali kienet li l-Prim Ministru ċekken il-Kabinett. Il-fatt li ċċekken il-Kabinett hu magħruf bħala fattur pożittiv għax aktar ma jkollok Kabinett żgħir aktar faċli tasal għad-deċiżjonijiet. Dan fisser però anqas nies fil-Kabinett u anqas Customer Care fil-Ministeri. Dawn kollha affarijiet li wieħed irid jieħu inkonsiderazzjoni,” jgħid Debono.

“Jien naħseb li iva jista’ jkun li kellha effett. Kien żvilupp fl-interess Nazzjonali imma.”

Il-membru parlamentari Nazzjonalista jinsisti fuq dak li hu ovvju: “il-backbench żdied.”

“Pożittiva jew negattiva?” nistaqsieh għal darba tnejn tlieta.

Fl-aħħar jobżoqha: “Jien id-disgruntlement narah hekk: hemm backbench ibaqbaq bl-enerġija. Hekk niddeskrivieh.Hemm ħafna nies li jixtiequ jagħtu kontribut. Jien ninkwieta kieku għandek backbench mimli apatija. Il-fatt li għandek backbench mimli enerġija hi xi ħaġa pożittiva. Qed nitkellem għalija imma għal sħabi wkoll. Hemm ħafna enerġija. Jien naħseb li hemm bżonn inkunu nvoluti aktar.”

U jaħseb li l-backbench qed ikun konsultat mill-Prim Ministru u fuq livell ta’ Partit?

“Naħseb mexjin. Hemm lok fejn inkunu konsultati aktar imma mixjin.”

Nitolbu jiċċara fejn mhux qed ikunu kkonsultati.

“Ħa nġiblek eżempju. Il-Partit Laburista għandu sistema fejn kulħadd jagħmel shadowing ta’ qasam partikolari.Naħseb li jkun għaqli u diġà ġie ċċirkulat dan is-suġġeriment, li kull wieħed minna jkollu qasam li jispeċjalizza fuqu. Pereżempju jien il-qasam tal-Ġustizzja u l-Intern. Hu l-qasam naturali tiegħi għax dawn l-aħħar 10 snin jien qattajthom il-Qorti.”

Debono jargumenta li l-Parlament għandu jkollu televiżjoni biex id-dibattiti jkunu mxandra.

“Jekk il-parti għandhom l-istazzjonijiet tagħhom, jekk il-Parlament hu l-ogħla organu rappreżentattiv ta’ diskussjoni, kulma ndabbar żewġ paragrafi fil-gazzetti. Il-poplu Malti hu rappreżentat hemmhekk.”

Mitlub jgħid x’kienet ir-reazzjoni għas-suġġeriment tiegħu, Debono jgħid li kienet “pożittiva”.

Mistoqsi jekk Lawrence Gonzi jaqbilx ma’ din il-proposta, jgħid “ma tkellimtx miegħu direttament dwar dan però rrid infaħħar lill-Prim Ministru.”
Minn hawn ’l quddiem eloġju għal Lawrence Gonzi.

“U jien irrid infaħħar lill-Prim Ministru fuq ħafna fronti. Dan il-pajjiż għandu x-xorti li għandu lil Lawrence Gonzi bħala Prim Ministru. Għax f’dawn iż-żminijiet diffiċli …”

Ifaħħar lill-Prim Ministru talli fiż-żmien meta kien Speaker għamel ir-radju tal-Parlament.

“Kienet bidla tajba ħafna. Naħseb il-poplu m’għandux jiġġudikani fuq kemm-il darba mort nitkellem il-każin,” jgħid Debono.

“Nemmen li rridu nħallu l-polarizzazzjoni politika u nersqu lejn kunċett ogħla tal-istat Malti. Nemmen li d-dibattiti tagħna għandhom ikunu mxandra fuq it-televiżjoni biex imbagħad il-poplu jiġġudikana fuqhom.Tgħid ‘dan il-bniedem mhux qed ikun il-vuċi tajba tiegħi.’”

(…)

F’daqqa waħda jaqleb it-ton u nintebaħ bil-frustrazzjoni li ġġib magħha intervista quddiem numru ta’ platti jiċċassaw pulit lejna: “Julia, jekk ma ssibx diffikultà forsi nieklu.”

(…)

“Ir-riforma fit-trasport pubbliku naħseb li rridu nittrattawha b’aktar serjetà. Kulħadd jaqbel li hemm bżonn riforma fit-trasport pubbliku, hux hekk? U ta’ min ifaħħar li għandna l-kuraġġ li nagħmlu din ir-riforma. Imma wieħed irid ikun ftit aktar sensittiv u jisma’ aktar.”

(…)

Iwaqqafni għal ftit u jgħidli li l-platt li ġej wieħed mill-favoriti. “Il-ħut niġġennen għalih. U jien qed noqgħod Marsaxlokk issa. Anke mmur nistad. Veru rilassanti. U nħobb ħafna l-għasafar. Ħajjin imma!”

(…)

Kieku hu x’kien jagħmel? B’kemm kien iraħħashom il-kontijiet?

“Jien eżatt x’kont nagħmel ma nafx. Trid issib l-affarijiet quddiemek biex tgħid. Jien m’għandix l-informazzjoni kollha biex nagħmel il-kalkoli però naħseb li hu ċert, u anke smajtha minn nies oħrajn, li l-affarijiet setgħu saru b’mod differenti. Kellna nagħmlu l-affarijiet b’mod differenti fl-opinjoni tiegħi.”

(…)

F’ħin minnhom titla’ fil-wiċċ bħal rabja. U għall-ewwel darba waqt l-intervista jitfa’ botti diretti lejn nies fil-Partit Nazzjonalista li bħal donnhom baqgħu staġnati fis-Snin Tmenin. U agħar minn hekk, li bħal donnhom qed ikunu dawn in-nies li jingħataw spazju meta oħrajn bħalu għandhom ħafna x’joffru.

“Bir-rispett kollu, il-ġenerazzjoni tagħna llum il-ġurnata għandna nkunu f’pożizzjoni li nagħtu kontribut. Ma jfissirx li għax int ma kontx hemm fl-1987 trid tagħlaq ħalqek u ma tistax tiftaħ ħalqek. Bir-rispett kollu,” jgħid immasħan.

“Jaqbad il-kmiem tal-qmis u jibda jxammarhom waqt li sinkronizzat ma’ kliemu jgħid: “Trid ixxammar il-kmiem u jekk jista’ jkun nagħtiha lil ta’ warajja fi stat aħjar milli għaddhieli missieri. Dak għandu jkun l-atteġġjament. Ma jistax ikun li nibqgħu ntambru fuq issues ta’ 22 sena ilu.”

(…)

Dwar il-mexxej Laburista Joseph Muscat, u jekk hux għadma aktar iebsa għal Lawrence Gonzi, idur dawra durella u jevita għal darba tnejn kull kumment fuq Muscat għajr biex jgħid li San Alwiġi meta kienu żgħar kienu fl-istess klassi u għal xi żmien fuq l-istess bank.

“U issa qed inpoġġu fil-Parlament faċċata ta’ xulxin,” jgħid bid-daħka.

(…)

Lejn l-aħħar tal-intervista jgħaddi kumment li għoġobni. Isemmi l-media. Fir-realtà mhux kull persuna fil-politika taraha ħelwa. Tgħid il-kumment ta’ Debono għad irid jerġa’ jitla’ fil-wiċċ tul il-karriera politika tiegħu stess?

“Tajjeb li nissottometti ruħi għall-iskrutinju tal-media. Il-media hi l-watchdog tas-soċjetà…Jekk 15, 20 sena ilu kienu jiġru affarijiet li kienu jibqgħu għaddejjin bla ma ħadd jarahom illum il-ġurnata differenti u qed narawha anke f’dak li qed jiġri fl-Ingilterra, dan hu tajjeb. L-accountability u t-trasparenza huma importanti.”